[geologia]- ściaga 1 częśc

eewelinaa

Gleba- twór, który spełnia w stosunku do roślin takie funkcje jak: dostarczenie składników odżywczych, powietrza, wody.
Faza stała: w skład wchodzą składniki mineralne, organiczne oraz połączenia organiczno- mineralne.
Woda glebowa- roztwór glebowy- nie jest wodą czystą, są w niej rozpuszczone składniki pochodzące z fazy stałej gleby i gazy z powietrza glebowego.
Faza gazowa- powietrze glebowe- ma skład inny niż powietrze atmosferyczne, zawiera wiecej pary wodnej i CO2
Oddychanie gleby- stała dążnośc do wymiany i wyrównania skladu pomiędzy powietrzem glebowym i atmosferycznym .
Najkorzystniejszy stan gleb: 50% faza stała, po 25% faza ciekła i gazowa.
Pory glebowe- wolne przestrzenie miedzy cząsteczkami gleby. Te cząsteczki mogą być albo pojedyńczymi okruchami skalnymi lub organicznymi, albo tworami pozlepianymi z wielu pojedyńczych cząstek- agregaty. Lepiszcze łączące je to lepkie substancje organiczne i mineralne o charakterze koloidów. Istnienie agregatów zwiększa porowatośc gleb.
POROWATOŚC
Mało porowate gleby są zbyt ubogie w wodę i powietrze. Gleby o przewadze porów małych bardzo silnie gromadza i zatrzymują wodę, ale są słabo napowietrzone. Gleby o przewadze porów dużych są bardzo dobrze napowietrzone, ale nie stwarzają warunków do retencji odpowiedniej ilości wody.
W glebach nie uprawianych porowatośc i wzajemne stosunki porów są stałe. W glebach uprawnych porowatośc stale się zmienia.
Rodzaje porów:
Makropory: średnica jest większa od 30 mikrometrów; ruch powietrza i wody jest swobodny.
Mezopory- mają średnice w granicach od 30 do 0,2 mikrometrów; ruch powietrza jest utrudniony, a woda przemieszczana jest pod wpływem sił kapilarnych.
Mikropory- srednice mniejsze od 0,2 mikrometra; tak jak w mezo-
Porowatoś ogólna gleby- suma wolnych przestrzeni w fazie stałej gleby; w glebach mineralnych: 28-75%, gleby organiczne: 55-94%.
Rodzaje gęstości gleby:
-gęstoś fazy stałej (gęstośc właściwa)- wyraża masę jednego cm3 gleby(lub 1m3) pozbawionej powietrza i wody, a więc porowatości, jest dla określonej gleby stała i zależy jedynie od gęstości substratu mineralnego i zawartości substancji organicznej w glebie.
-gęstoś gleby (gęstośc objętościowa)- zależy od porowatości; masa jednego cm gleby w stanie w jakim się ona znajduje.
Przyczyny wew. Wpływające na porowatośc:
- skład granulometryczny,
-ilośc i jakośc substancji organicznej,
-ilośc i jakośc powstającej pruchnicy’
-ilośc i jakośc koloidów mineralnych’
-zdolnośc do tworzenia i trwałośc struktury,
-zabiegi uprawne
-zmiany wilgotności
-zmiany temperatury
PRZEPUSZCZALNOŚC WODNA GLEB
To ich zdolnośc do pochłaniania wody (infiltracji), następnie przesiąkania (perkolacji) jej w głąb profilu glebowego oraz ruchu w strefie nasyconej (filtracji).
Szybkoś przesiąkania wody w glebie zależy od:
-składu granulometrycznego
-porowatości
-struktury
-zawartości koloidów hydrofilnych
-temp. Panującej w glebie
-sposobu uzytkowania gleb
- stosowanej uprawy mechanicznej
Największa przepuszczalnośc- gleby piaszczyste, mniejsza- pyłowe , z wyjątkiem lessow, a najmniejszą gliny i iły. Gleby torfowe- mala przepuszczalnoś.
Miara przepuszczalności wodnej gleb- (wspolczynnik przepuszczalności)jest ilosc wody, która przesiaka przez jednostke pow gleby w jednostce czasu lub czas, jaki jest potrzebny do wchloniecia przez glebe okreslonej wysokosci slupa wody.
Metody oznaczania przepuszczalnosci wodnej gleby: (wspolczynnika przepuszczalnosci) dzieli się na polowe i laboratoryjne.
Metoda polowa- polega na oznaczeniu wsiakania okreslonej ilosci wody w cm3 w ciagu 1 minprzez 1 cm2 pow.służa do tegocylindry metalowe, ramki z desek lub blachy.
Współczynnik przepuszczalności gleby dla wody jest zalezny od temp, wysokosci słupa wody w cylindrze, od grubosci warstwy gleby w cylindrze i innych.
Metoda laboratoryjna- wykorzystuje się aparaty, cylinderki szklane zakończone perforowanym dnem, do cylinderkow wklada się sączek bibulowy, wsypuje się glebe. Nastepnie wlewa się wode, mierzy jej temp i czas od momentu wlania do calkowitego wsiakniecia w glebe. Ilosc wody zatrzymana przez glebe jest rowna pojemnosci kapilarnej gleby.
FAZA CIEKLA W GLEBIE
nazywana wodą glebową lub roztworem glebowym. Podstawowym skladnikiem jest woda zawierajaca rozpuszczone skladniki fazy stalej, substancje koloidalne, zawiesiny, rozpuszczone gazy. Podstawowym źrodlem wody glebowej sa opady, podsiakajace wody gruntowe, para wodna.
Ilosc wody w glebie zalezy od:
-klimatu
-właściwości gleby
-zabiegow nawodniajacych lub odwodniajacych
Skald chemiczny:
Jest bardzo zmienny w czasie, jego stezenie zwiazane jest z procesami wzbogacania przez rozpuszczaniebadz przechodzenie ze stanu zasorbowanego do roztworu i zubozania na skutek pobierania skladnikow pokarmowych przez rosliny.
Procesy rozpuszczania- wspomagane przez kwasy:
*kwas weglowy- na skutek rozp. CO2 w wodzie
*kw. Organiczne- tworza się w procesach rozkladu substancji organicznej
Skladniki roztworu glebowego:
1. Grupa zwiazkow mineralnych- sole kwasow solnego i azotowego, sole amonowe, fosforany, siarczany, weglany, borany. Kationy: Ca, Mg, K, Na, Fe, Al., Cu, Zn, H, jon amonowy.
2. Grupa zwiazkow organicznych- kwas huminowy, oraz jego sole z kationami jednowartościowymi, kwasy krenowe, apokrenowe, ich sole, bialka, aminokwasy, cukry, proste kwasy organiczne jak octowy, mrówkowy, winowy.
Biochemiczne procesy- zalezy od nich ilosc substancji organicznych w r-r glebowym, powoduja rozklad zwiazkow organicznych i przez to wzbogacanie roztworu w skladniki mineralne.
Ruch roztworu glebowego- polega na stalej wymianie zwiazkow i pierwiastkow miedzy roztworem glebowym, faza stala i organizmami. Sily ciezkosci, sily kapilarne daza do wyrownania wilgotnosci zmieniajacej się na skutek pobierania roztworu przez rosliny i przez parowanie.
FAZA GAZOWA- POWIETRZE GLEBOW
Jest nosnikiem tlenu, odbieralnik CO2. Powietrze glebowe wymienia się z powietrzem atmosferycznym- oddychanie glebowe.
Dyfuzja gazów- proces napedzajacy wymiane gazowa, spowodowana roznica stezen,im roznica stezen gazow pomiedzy powietrzem atmosferycznym i glebowym jest wieksza tym dyfuzja intensywniejsza.
Wymiana jest zalezna od
-struktury gleby,
-dlugoci
-ksztaltu
-ciaglosci kanalikow glebowych.
-zmiana temp (powoduje zmiany objetosci powietrza, zwlaszcza w przypowierzchniowych warstwach gleby, rozgrzewanie powietrza powodujezwiekszenie jego objetosci i wypychanie z gleby, oziebianie- zmniejszenie objetosci i zasysanie powietrza atmosf)
-zmiana cisnienia atmosferycznego
-wiatr
-wsiakanie wody(wypychaja w czasie wsiakania rownowazna objetosc powietrza, zasysaja powietrze atmosferyczne.)
-wahania poziomu wody gruntowej(mogą wypierac i zasysac powietrze do warstw nadleglych)
Pogorszenie natlenienia- pojawienie się zredukowanych postaci C,N,S. pojawiaja się: metan, etylen, amoniak, podtlenek azotu, siarkowodor. Hamuje wzrost korzeni, sa toksyczne.

WŁAŚCIWOŚCI SORBCYJNE- s. nazywa się zdolnosc zatrzymywania przez glebe czastek stalych, par cieczy, a przede wszystkim jonow. Miara rozdrobnienia fazy stalej jest jej powierzchnia wlasciwa- laczna pow jaka ma 1g fazy stalej.
Glebowy kompleks sorpcyjny- najbardziej rozdrobniona o najwiekszej pow wlasciwej czesc satlej fazy gleby z czastek koloidalnych. K.s sklada się z substancji organicznych (glownie prochnicy), nieorganicznych (gl mineralow ilastych) oraz polaczen organiczno mineralnych.
Prochnica- gl komponent organicznej czesci kompleksu sorpcyjnego
Najwieksza pow wlasciwa i zdolnosci sorpcyjne spotyka się wgr montmorylonitu, najmniejsze w gr kaolinitu
Rodzaje sorbcji
-mechaniczna-zatrzymanie duzych czastek typu zawiesin, nie sa w stanie przeniknac przez drobne pory glebowe
-fizyczna- zjawisko zatrzymywania i zageszczania czastek gl na granicy fazy stalej i cieklej oraz cieklej i gazowej. Podlegaja tylko czastki zw nie zdysocjowanych; obejmuje również zjawiska zatrzymywania i zageszczania molekul wody, paz i gazow w porach glebowych
- chemiczna- wytracanie z rr glebowych zw w postaci soli nierozpuszczalnych i zatrzymywaniu ich w glebie;
-biologiczna- zaopatrywanie roslin w skladniki odzywcze i zabezpieczanie skladnikow pokarmowych przed wymywaniem. Polega na pobieraniu przez mikroorganizmy glebowe pierwiastkow odzywczych
- wymienna- wymywanie jonow pomiedzy kompleksem sorpcyjnym i roztworem glebowym, kiedy rosnie stezenie jonow w roztworze glebowym zaczynaja one być sorbowane przez kompleks sorpcyjny do momentu ustalenia się stanu rownowagi, gdy ubywa jonow kompleks sorpcyjny dazac do osiagniecia nowego stanu rownowagi oddaje jony do roztworu
pojemnosc sorbcyjna gleby:
maksymalna ilosc jonow jaka może zasorbowac okreslona ilosc gleby, zalezy ona glownie od ilosci i jakosci komponentow. Wieksza pojemnosc sorbcyjna wykazuja gleby które zawieraja w swoim skladzie wiecej czastek koloidalnych